قرقیزستان به دلیل عرضه احتمالی کالاهای ممنوعه به روسیه در معرض تحریم‌های احتمالی ایالات متحده قرار دارد.

«واشنگتن پست» گزارش داد که دولت آمریکا در حال آماده‌سازی اقدامات اقتصادی علیه قرقیزستان به دلیل کمک به روسیه برای دور زدن تحریم‌ها است. به گفته واشنگتن، وزارت خزانه‌داری ایالات متحده تحریم‌هایی را علیه چهار شرکت قرقیزی اعمال کرد که به گفته واشنگتن، در عرضه کالاهای تحریم شده به فدراسیون روسیه شرکت داشتند. شرکت‌های RM Design and Development، GTME Technologies، Progress Leader و Cargoline مشمول محدودیت‌ها شدند. بدین ترتیب، پنج شرکت در حال حاضر تحت تحریم‌های ایالات متحده قرار گرفته‌اند، قبلاً شرکت Tro.Ya در این لیست قرار داشت.

کمیته دولتی امنیت ملی قرقیزستان به اطلاعات مربوط به دخالت بخش خصوصی این کشور در عرضه کالاهای ممنوعه به فدراسیون روسیه واکنش نشان داد و گفت: «ما به دخالت احتمالی شرکت‌ها و بنگاه‌های خصوصی که در چارچوب فعالیت‌های تجاری و تولیدی خود می‌توانند در نقض محدودیت‌های تحریمی دست داشته باشند، ظنین هستیم و شاید شرکت‌ها نمی‌دانستند چه کسی می‌تواند مشتری نهایی این محصولات باشد».

کمیته امنیت بیان داشت که تحقیقات خود را برای شناسایی شرکت‌های صادرکننده و توقف تحویل کالاهای ممنوعه در صورت وجود انجام خواهد داد. در عین حال، قرقیزستان به طور قاطعانه ادعاهایی مبنی بر حمایت از عرضه کالاهای تحریم شده در سطح کشور را رد می‌کند. این کمیته تاکید کرد: «قرقیزستان و ساختارهای دولتی آن به شدت به هنجارها و قوانین بین‌المللی مربوطه پایبند هستند».

عاقل‌بیک جباروف رئیس کابینه وزیران نیز در این موضوع تصریح کرد: «هیئتی از اتحادیه اروپا و ایالات متحده از قرقیزستان بازدید کرد و ما تمام اقدامات پیشگیرانه را انجام می‌دهیم. این کشور فعالانه در تلاش است تا از طریق تضمین شفافیت تجاری، خطرات ناشی از قرار گرفتن تحت تحریم‌ها را از بین ببرد. این گونه تدابیر در آینده نیز اتخاذ خواهند شد تا کالاهای تحریمی از مرز ما عبور نکند ».

شکاف در آمار رسمی

قوبانیچ‌بیک ایدینوف اقتصاددان معتقد است که منصفانه نیست که برای شرکای خارجی بگوییم امکان تحویل کالاهای تحریم شده به روسیه از طریق قرقیزستان کاملاً منتفی است. با این حال، به نظر او، مقیاس واردات موازی بسیار اغراق‌آمیز است.

این اقتصاددان می‌گوید: «صحبت در مورد اینکه برخی از شرکت‌های داخلی با توجه به وضعیت فعلی منطقه درآمد کسب می‌کنند، مدت‌هاست که ادامه دارد. اما اینکه امروز سعی می‌کنند این کسب درآمد را به عنوان یک سیستم نشان دهند، که در واقع چنین نیست، بحث دیگر آن است که ما مبادلات تجاری واقعاً بزرگی با روسیه داریم بطوریکه در پایان سال 2022 تا یک میلیارد دلار افزایش را نشان داد، اما به نظر من، این به دلیل واردات موازی کالاهای ممنوعه به روسیه نیست، بلکه به دلیل اصلاحات و دیجیتالی شدن اقتصاد قرقیزستان در سال‌های اخیر است. این دو رویداد همزمان روی دادند.».

علاوه بر این، به گفته وی، بهبود مدیریت امور مالیات و گمرک نشان می‌دهد که کشور چیزی برای پنهان کردن ندارد. او افزود: «در فرآیند دیجیتالی شدن، همه چیز باید شفاف شود. به همین دلیل گردش مالی ما رشد کرده است. قرقیزستان تلاش می‌کند تا همه چیز باز و شفاف باشد. برای انجام این کار امروزه صندوق‌های فروشگاهی، صورتحساب‌های الکترونیکی و سایر اسناد برای ردیابی تجارت معرفی شده‌اند. این نشان می‌دهد که اصلاحات خاصی در رابطه با دیجیتالی شدن اقتصاد قرقیزستان در حال انجام است».

علیرغم انکار رسمی بیشکک از دخالت در عرضه کالاهای ممنوعه به روسیه، شرکای بین‌المللی همچنان در مورد بی‌طرفی قرقیزستان تردید دارند. ضمن آنکه بر اساس تحقیقات وگزارش موسسه اطلاع رسانی جرایم سازمان‌یافته و فساد اداری (OCCRP) تغییر قالب داده‌های صادراتی که توسط کمیته ملی آمار منتشر می‌شود، این تردید را نیز بیشتر کرده است.

در بسیاری از کشورهای جهان آمار صادرات معمولاً با استفاده از کدهای 10 رقمی به دسته‌های بسیار خاص تقسیم می‌شود. به عنوان مثال، کد 3603400001 مخفف «کلاهک‌های انفجاری غیر الکتریکی» است. با این حال، کدهای 4 رقمی کوتاه‌تری نیز وجود دارد که از آوریل 2023 توسط کمیته ملی آمار جمهوری قرقیزستان استفاده می‌شود.

مطالب OCCRP خاطرنشان می‌کند که چهار شرکتی که تحت تحریم‌ها قرار گرفته‌اند، فقط نوک کوه یخ هستند. ده‌ها شرکت قرقیزی دیگر وجود دارند که کالاهای ممنوعه را به روسیه صادر می‌کنند. به عنوان مثال، Kas Impulse اولین کارخانه در آسیای مرکزی برای تولید دتوناتور است. از ژانویه تا آوریل 2023 این شرکت 661000 دستگاه را به روسیه فرستاده است.

 البته بسیاری از این اقلام ممکن است در چین ساخته شده باشند، اما حداقل 19600 عدد در قرقیزستان ساخته شده است. این محموله‌ها به شرکت ORICA CIS، بخشی از گروه شرکت‌های Evoblast، یک تولیدکننده روسی مواد منفجره

صنعتی و سیستم‌های راه‌اندازی برای صنایع معدنی و ساختمانی ارسال شده است. هیچ یک از این دتوناتورهای صادراتی در آمار رسمی ذکر نشده است.

حفظ تعادل با همه شرکا

به گفته قوبانیچ‌بیک ایدینوف، قرقیزستان باید به شدت از الزامات غرب و ایالات متحده در مورد عرضه کالاهای تحریم شده به روسیه پیروی کند، اما در عین حال به ایجاد روابط اقتصادی با همه کشورها و حفظ منافع خود ادامه دهد. وی یادآور می‌شود که موضوع تحریم‌ها بیشتر سیاسی است: «غرب و آمریکا از ما می‌خواهند که به تحریم‌ها بپیوندیم، اما چرا قرقیزستان اکنون روابط خود را با روسیه قطع کند؟ در طول سال‌ها ما یاد گرفتیم که چگونه در چارچوب EAEU کار کنیم، به کارآفرینان خود یاد دادیم که چگونه در این شرایط کار کنند. چگونه می‌توانیم اکنون دوباره همه چیز را برگردانیم و روابط با فدراسیون روسیه را قطع کنیم؟ این کار امکان‌ناپذیر نیست و من فکر می‌کنم که ما نباید وارد این سیاست شویم».

در عین حال، به گفته اِمیل جورایِف سیاست‌شناس، قرقیزستان نیازی به قطع روابط با روسیه ندارد. هم در ایالات متحده و هم در اروپا، همه می‌دانند که رد کردن روسیه برای قرقیزستان دشوار خواهد بود، چه رسد به طرفداری از اوکراین. همه قبول دارند که قرقیزستان در قبال جنگ بی‌طرفی خود را اعلام کرده است. مهم حفظ کردن این بی‌طرفی در عمل است.

جورایِف تأکید می‌کند: «ما باید منافع ملی خود را در دستیابی به روابط سالم با همه شرکای خود دنبال کنیم؛  من فکر می‌کنم اینکه امروز روسیه توقع دارد تا قرقیزستان امنیت خود را در برابر تحریم‌ها به خطر اندازد تا این کالاها را به فدراسیون روسیه عرضه کند، خودخواهانه است. ما باید با احترام اما به وضوح به همه شرکا توضیح دهیم که در این شرایط بی‌طرف هستیم».

به گفته این سیاست‌شناس، بدون این وضوح، حفظ تعادل در روابط بین  قرقیزستان و شرکا بسیار دشوار خواهد بود. وی تصریح می‌کند: «قرقیزستان و روسیه روابط بسیار گسترده‌ای دارند و این روابط، در همکاری جدی بین دوکشور نباید به این شرط محدود شود که همه چیز از روی مشارکت قرقیزستان در عرضه کالاهای ممنوعه برای فدراسیون روسیه تعیین می‌شود».

منبع:

https://cabar.asia/ru/mezhdu-dvuh-ognej-kak-kyrgyzstanu-izbezhat-sanktsij-ssha-i-sohranit-torgovlyu-s-rossiej